Peter van Lier (1966)

Hoe heb ik mijn eerste Aikido jaar ervaren?

Mijn eerste kennismaking met Aikido was eind 2001 tijdens een demonstratie. Voor mij leek het toen allemaal een ‘zachte’ manier van doen. Een soort dans of choreografisch in elkaar gezet geheel, maar het zag er wel geweldig uit. Ik heb er toen wat boeken over gelezen en raakte geïntrigeerd in deze krijgskunst. Na het deelnemen aan een training, via een proefles, besloot ik voor mijzelf om een jaar mee te gaan trainen. Geleidelijk ontstond er voor mij een bekendmaking met de methode en vorm van Aikido; maar voelde mij in het eerste jaar vooral ongemakkelijk in de bewegingen. Vooral verwarring ook steeds: wie is nu aanvaller en wie verdediger?

Ik was verbaasd hoe lastig het bleek om de basistechnieken uit te voeren, zoals: over de schouder rollen, de juiste afstand bepalen en het handen en voetenwerk tijdens de aanvallen en verdedigingstechnieken. In tegenstelling tot de eerder door mij vermeende ‘zachte’ manier van doen, bleek al gauw in de praktijk dat het werken vooral vitaal, dynamisch en ook redelijk hard kan zijn. Mijn ervaringen in het eerste jaar waren: duizeligheid, zweten en diverse lichte blauwe plekken. “Dat zijn ongemakken,” gaf mijn leraar dan telkens weer aan. De sfeer in de dojo was prettig en er was voor mij eigenlijk sprake van gewoon iedere week lekker trainen.

Shodan: structuur en veiligheid in de basis

Wat ik eigenlijk na de eerste les direct ook al merkte was dat ik mij steeds werkelijk leeg en vrij voelde na de trainingen. Ook gedurende minder leuke momenten in mijn leven of tijdens enorme drukke periodes op het werk. Dat was voor mij een nieuwe ervaring. Het gaf me een soort nulpunt in de week, telkens weer. Dat vrije gevoel, de prettige sfeer en het lekker werken, hebben me doen besluiten om door te gaan met trainen. Na het tweede seizoen besefte ik dat door het door de leraar gedoseerd inbrengen van steeds weer nieuwe elementen tijdens de trainingen, ik eigenlijk, zonder het te merken, langzaam maar zeker, sterker werd.

Ik heb dat bij mijzelf geconstateerd en zie dat gebeuren bij alle Aikido leerlingen die het volhouden twee tot drie jaar op regelmatige basis te blijven komen trainen: de manier waarop ze zich presenteren verandert gewoon. Ik vind telkens weer opnieuw een geweldig proces om te zien. De fysieke martiale training kan hoe dan ook niet gescheiden worden van de mentale ontwikkeling. Het gaat om het programmeren van technieken zodat ze langzaam een deel van jezelf worden. Net zolang totdat je ze niet langer ziet als van jou gescheiden bewegingen of technieken. Door de verdedigingskunst serieus en met inzet te beoefenen zul je zelf ook gaandeweg merken dat je zowel fysiek als mentaal sterker en evenwichtiger wordt en dat je op den duur anders met conflicten zult omgaan.

Het mooie van Aikido is dat die innerlijke versterking onbewust plaatsvindt. Je hoeft feitelijk er alleen maar frequent te trainen. In 2006 behaal ik mijn shodan (zwarte band) aikido. Ik heb de afgelopen jaren gewerkt om de technieken met rust, ritme en regelmaat te kunnen uitvoeren. Juist ook door de lerarenopleiding, ben ik mij bewust geworden van de structuur in de technieken. Als je het anderen wilt gaan uitleggen, dan moet je het zelf eerst goed doorgronden. Het hele traject tot shodan heeft bij mij persoonlijk een enorm positief effect gehad op mijn lichaamstaal en uitstraling. Ik kreeg dit ook terug van anderen. Dat is onder andere de ‘trigger’ geweest om aikido zelf uit te gaan dragen.

Nidan: flexibiliteit, meebewegen en gelijkwaardigheid

In 2008, ruim twee jaar na het behalen van de zwarte band, behaal ik mijn tweede dan (nidan) tijdens een examen in Amsterdam. Tot en met de zwarte band (eerste dan) heb je wel steeds contact met de aanvaller, maar redelijk constructief en ferm, een soort vorm van controle. De aanvaller mag je – laten we zeggen, niet ‘ontglippen’. Na het behalen van de zwarte band verandert dit alles volledig. Mijn eigen leraar gaf aan dat je na de zwarte band volkomen los van de partner moet gaan werken. Je mag niets meer vastpakken en vooral ook niet meer vastlopen in de acties. Frictieloos en ruim bewegen, om de partner heen als het ware. Het contact verandert naar heel licht of net niet.

Dat was enorm wennen, kan ik wel zeggen. Op de een of andere manier had ik constant de behoefte om de aanvaller te controleren. Maar juist het loslaten, zowel fysiek als mentaal, maakt dat je niet in beslag wordt genomen door de actie en dus geen controle nodig hebt. Ook mijn gretigheid om de aanval over te nemen, moest eruit. Geduld. Eerst na de entree de aanvaller laten ‘aankomen’ en dan pas de actie weer vervolgen. Ook dan weer niet te snel, anders loop je alsnog vast. De uitdaging om mezelf bij elke vorm van weerstand in een actie, onder steeds veranderende omstandigheden, mij er ter plekke mee te leren verzoenen. Een heel proces.

Tegelijkertijd volgde in mijn dagelijkse leven veranderingen elkaar in een stevig tempo op: zowel in de werk- als in de gezinsituatie. Het leren voegen naar voortdurend wisselende omstandigheden gaf mij het gevoel een soort draaiend centrum te zijn, waarin ik iedere keer mijn eigen positie heb moeten leren vasthouden. Ongeacht wie of wat er telkens op je afkomt. Dit heeft mij mede een grotere autonomie opgeleverd. Het resultaat voelt, vooral in de actie tijdens mijn nidan examen, aan als een toestand van ontspannen meebewegen met de weerstand. De vaardigheden die ik heb ontwikkeld tijdens deze passage heb ik vooral ook in mijn privé leven als zeer bruikbaar en welkom ervaren.

Sandan: autonomie, verantwoordelijkheid en vormkracht

Eind 2012 mocht ik opgaan voor mijn derde dan examen (sandan) bij Wilko Vriesman. Wauw, wat een power passage zeg. Toen ik jaren geleden bij voor het eerst een boken (zwaard) in handen kreeg, voelde ik een enorme krachtige energiestroom door mij heengaan. Vanuit de onderkant van mijn lichaam een soort ‘turbo boost’. Een onvergetelijk moment; een prachtig cadeau. De afgelopen jaren heb ik hard getraind om dat gevoel vanuit mezelf, op een door mij gekozen moment, op te kunnen roepen. De innerlijke weg naar deze bron moet je weten, om de derde Dan-passage te kunnen volbrengen. Een hele zoektocht naar de poort van die krachtbron die je alleen in jezelf kunt vinden. Het voelt voor mij alsof ik in mezelf naar een diepere energetische laag toewerk, een nieuw soort energieke wil.

De weken voor het examen gonsde dit power-gevoel ook door mijn lijf. Deze passage is bij onze federatie werken op het hoogtepunt van je fysieke kracht. Werken vanuit een innerlijk stevig en stabiel centrum. De uke (aanvaller) valt dan in principe op vol vermogen aan en jij moet dat zien te verstouwen. Je leren vrij te zetten en constant doorwerken onder deze maximale pressie van de partner; geen gaten meer in de technieken. Sandan is tevens door louter je presentie, je wil opleggen aan de partner. Een vorm en richting te kiezen die jij wilt, ondanks de agressieve aanval. Het kernelement is dat je ondanks de druk bij jezelf kunt blijven. Deze passage is bij ons de selectiedrempel van de onderbouw naar de bovenbouw. Het was een pittig examen, maar zeer zeker meer dan de moeite waard.

In mijn werk heb ik gedurende deze periode de definitieve keuze gemaakt om als full professional aikidoka door te gaan. De voorbije jaren heb ik hard gewerkt aan het vormgeven van workshops, trainingen en diverse projecten met aikido. Mijn status, financiën en zekerheid heb ik hierbij geofferd om mijn eigen weg te kunnen gaan, om dat te doen waar ik me goed bij voel. Het inmiddels normaal geworden om vaste levenspatronen continue te veranderen, zowel in werk als privé. Zoon en dochter kiezen nieuwe hobby’s die flinke impact hebben op ons levensritme. Vrouw wisselt van baan; als laatste versterkt ook nog eens een blue merle bordercollie pup ons gezin. Alles lijkt ondanks de hectiek in elkaar te vloeien tot een natuurlijk ‘flow’. Resultaat: opnieuw een totaal ander leven, ritme en richting.

Yondan: integriteit, samenwerken en maatschappij

In december 2016 is het laatste technische examen: vierde dan, oftewel yondan. Steeds meer vind ik mijn eigen weg. De laatste vier jaren kenmerken zich door het nemen van veel risico’s. De moed om op gevaarlijke situaties af te stappen is de kern van deze passage. In de praktijk pas ik dat steeds vaker toe. Met verbluffende resultaten. Door simpelweg te vertellen waar het voor jou op staat met de zo bekende rustige uitstraling van de aikidoka. Het voelt als vrijheid. Loslaten, zonder de behoefte aan controle. Vergissingen zien en toegeven. Waar het om gaat, is het leren van de ervaringen. Voortdurend nieuwe wegen zoeken, dingen proberen. Het leren dealen met het niet-weten. Soms klopt in het moment zelf de onzekerheid aan, maar het is goed. We doen het met elkaar. Vertrouwen. Het is bizar welke kwaliteiten je kunt losmaken daarmee binnen teams. Geweldige momenten meegemaakt.

De energie van yondan is een hele bijzondere. Het leren loslaten van al je vuur zonder een ander te beschadigen. In het begin was de power bij sommige demonstraties te veel. In het moment voelde dat geweldig krachtig, maar achteraf niet. Reflectie dwong mij tot het steeds weer verder verfijnen van de manier van werken. Er is niet een standaard manier voor yondan. Je moet je eigen manier zien te vinden. Inzichten zoeken in jezelf, tot het goed voelt. Een lange weg met ook veel frustraties, maar het eindresultaat tijdens mijn vierde dan examen voelde zeer okay. De vechtimpuls binnen jezelf oproepen en omzetten naar daadkrachtig handelen. Snel reageren zonder de ander vast te pakken. Losse handen, laten schrikken door het ineens creëren van gevaar. Jouw ritme, jouw toon, jouw eigen unieke weg volgen. Je identiteit leren vasthouden ondanks de impact van de gebeurtenis.

Het hele graden-systeem ervaar ik persoonlijk als zo krachtig en mooi dat ik ervoor kies om het nog dieper en breder te onderzoeken aan de hand van het individuatieproces van Carl Jung. Kijken of ik dit verder kan gaan uitwerken, beschrijven in heldere tekst en taal. Hoe meer mensen aikido leren kennen, hoe beter wat mij betreft. In 2016 kies ik er hierom voor de opleiding Jungiaans Analytische Therapeut te gaan volgen. Een vierjarig opleiding, waar je ook binnen in jezelf gaat pionieren. De schaduw kant nog dieper onderzoeken. Daarnaast reis ik nu al wekelijks door heel Nederland met allerlei soorten aikido workshops. Alle aikido activiteiten krijgen een steeds breder maatschappelijk karakter: veel aandacht ervoor in de pers; een project in Nepal voor een weeshuis; een eerste aikidoboek om de gedachte en filosofie te verspreiden en weer verdere uitbreidingen van de verenigingsactiviteiten.

Godan: leren overstijgen en omvatten

Begin 2023 ontvang ik mijn vijfde dan-graad, welke weer een heel eigen karakter heeft. Alle persoonlijkheidskrachten zijn middels de Aikido technieken nu onderzocht en voelen bekend en vertrouwd. Samengebundeld door de vele jaren heen trainen en nu voelt het alsof ik door Aikido in mezelf een nieuw middelpunt heb gevonden. Een evenwicht tussen de polen van al die energieën waar je door kalmte nu steeds op terug kunt vallen. In Aikido noemen we dit in-de-leegte werken. Het is alsof je vanuit een hoger perspectief kan schouwen en situaties leert begrijpen. Het strijdende element heb ik de voorbije jaren leren loslaten. Het geheel voelt als een loutering en geeft een enorme rust in mijn innerlijk. Ook maatschappelijke zaken, waar ik persoonlijk soms anders zou reageren, voel ik als bestuurder dat het in enkele gevallen om een groter belang gaat en ben ik in staat daarin mee te gaan voor. Ze noemen dat ook wel: voor het grotere goed.

De fase tussen yondan en godan heeft mij een enorme verdieping van Aikido opgeleverd, door het volgen van een vierjaarlijkse opleiding tot Dieptepsycholoog. De relatie tussen lichaam en de ziel is mij duidelijk geworden aan de hand van de energetische taal uit de opleiding Jungiaans Analytische Therapie. Een feest van herkenning wat je op de mat ervaart én hoe het mede in de psyche van de mens werk. Het begrijpen daarvan, die innerlijke werking van energieën, was een fantastisch geschenk. Ik kon ook niet anders dan doorgaan na het behalen van mijn diploma met een internationale master opleiding (MSc) via de Graz University in Oostenrijk. In mijn thesis ‘Aikido as a road to inner devolopment’ beschrijf ik de relatie tussen het Aikido dan-graden systeem van Wilko Vriesman en de universele persoonlijke ontwikkelingsweg, welke Carl Jung ‘individuatie’ noemt. Er zitten prachtige parallellen in, die ik ook bij andere mysteriewegen tegenkom.

En opnieuw, na nu zeven jaar, verandert mijn leven volledig doordat Aikido op mijn pad is gekomen. Al jaren coach ik mensen met de filosofie van Aikido, maar nu dit zo mooi past op de Jungiaans Analytische Therapie besluit ik een eigen dieptepsychologie praktijk te starten in Woerden: ‘De Weg Van Krijger’. Daar zit ik nu gemiddeld drie dagen per week, naast het geven van Aikido workshops en trainingen. Daarnaast ben ik me gaan verdiepen in de antroposofie van Rudolf Steiner. Door een fototraject met Jan van Beijnhem lukt het voor het eerst wat beter, om dat wat ik in Aikido zie, uit te drukken in beelden. Na ruim twee jaar hebben we 52 symbolische afbeeldingen gemaakt. Met Jurgen van Vliet start ik begin 2023 aansluitend een project waar we deze nu opgedane kennis over persoonlijkheidsontwikkeling, de kern van Aikido, via video interviews, met de Aikidoka van de foto’s weer verder zullen gaan delen met anderen.

Wat wil ik overdragen aan mijn leerlingen?

“Persoonlijke groei gaat in gelaagdheid en fasering, maar de ontwikkeling die je in Aikido doormaakt heb ik gaandeweg pas ontdekt. Het hervinden van mijn eigen uniciteit en het weer leren volgen van mijn lotsbestemming, heeft mij heel dicht bij mezelf gebracht. Dat heerlijke gevoel gun ik iedereen. Aikido technieken zijn ‘levend’, dat wil zeggen: niet gebonden aan strikte regels of vormen; geen abstracte of levenloze formules. Aikido is gebaseerd op natuurlijke principes. Aikido kent alleen ‘reacties’. Alle bewegingen en technieken zijn individuele antwoorden op verschillende aanvalsvormen. Aikido is een pad dat iedere leerling zelf betreedt en ieder voor zich een eigen richting in bepaalt.

Een leraar toont maar een klein gedeelte van aikido. Iedere leerling schenkt tijdens de les aandacht aan die aspecten die voor hem of haar het meest duidelijk zijn en waar hij of zij zichzelf op dat moment het beste in herkent. Van daaruit werkt de leerling dan verder aan de groei van een individuele stijl die gebaseerd is op zijn of haar eigen ervaringen. De leerling zal via intensieve training elke techniek, langzaam, één voor één, zelf moeten ontdekken. Ik weet dat leerlingen, die op deze wijze en met regelmaat aikido blijven beoefenen, een persoonlijke en in de praktijk bruikbare innerlijke ontwikkeling zullen gaan doormaken. Medio 2020 studeer ik af als Jungiaans Analytisch Therapeut en deel ik van harte de kennis en ervaringen die ik heb opgedaan met Aikidoka.

Voor mij is de liefde voor aikido, de kern waar het om draait. Als je ergens van houdt, wil je het echt leren begrijpen. Vanuit mijn rol als leraar geldt dat tijdens het lesgeven het aikido verder gaat dan het bestuderen en het begrijpen van deze prachtige krijgskunst. Wat ik werkelijk wil overdragen is de positieve ervaring van de aikido bewegingsfilosofie en de universele menselijke principes die eronder liggen. Ik zal met plezier mijn leerlingen tijdens de trainingen begeleiden op het door hen zelf ‘gekozen’ groeipad waar nodig bijsturen vanuit mijn eigen inzichten, kennis en ervaring. Na verloop van tijd hoop ik dat ze, net als ik, de onweerstaanbare aantrekkingskracht van aikido zullen gaan ervaren.”